Kızamık, kızamık virüsü ile oluşan akut ve döküntülü bir enfeksiyon hastalığıdır. Genellikle çocukluk çağı hastalıkları arasında kabul edilir. Yetişkinlerde nadiren görülmesi, çocukluk döneminde geçirilen kızamık hastalığına ve bu hastalığın kalıcı bağışıklık kazandırmasına bağlıdır. Hastalık, tükürük damlacıkları yoluyla bulaşmaktadır. Güneş alan ve iyi havalandırılan ortamlarda kızamık virüsünün bulaşma olasılığı azalır. Kızamık vakaları sonbahar aylarında artar, kış aylarında ise Mart ve Nisan aylarında en üst düzeye ulaşır. Yaz döneminde ise nadiren görülür. Kızamık virüsünün kuluçka süresi 10-14 gün kadardır. Şikayetlerin başlamasından önceki iki gün ile döküntülerin ortaya çıkmasından sonraki dört gün en fazla bulaşıcı özelliktedir. Kızamık geçiren kişiler ömür boyu bağışıklık kazanırlar.

Hastalık, tükürük damlacıkları yoluyla bulaşır. Hastaların kullandığı oyuncak, çamaşır, giysi ve yemek kapları bulaşmada etkili değildir. Ancak, hastanın kullandığı çatal, kaşık, bardak gibi eşyalar temizlenmeden duyarlı kişiler tarafından kullanılırsa hastalığın bulaşması mümkün olabilir. Mikroplar, hastaların öksürmesi veya aksırması sırasında çıkan tükürük damlacıklarıyla havadan sağlıklı kişilere geçer ve solunum yoluyla vücuda yerleşirler.

Bu günlerde hafif titreme ve ateş, burun akıntısı, kuru öksürük ve gözlerde kızarıklık görülür. Yanakların iç kısımlarında, üst azı dişlerin yanında bulunan diş etlerinde küçük beyaz noktalar, yani Koplik lekeleri belirmeye başlar. Bu lekeler, hastalığın tanısında önemli bir göstergedir.

Bu dönemde hastalarda yüksek ateş görülür. Ciltteki döküntüler kulak arkasından başlayarak yüz, gövde, kollar ve bacaklara doğru yayılır. Döküntülerin takip ettiği sıra, iyileşme döneminde de aynı sırayı takip ederek kaybolur. Bu dönemde ışığa karşı hassasiyet gelişir, bademciklerde şişme ve öksürük olur. Ayrıca, göz konjunktivası iltihabı ortaya çıkabilir.

Bu günlerden sonra ateşte düşme ve döküntülerde gerileme başlar. Kızamık hastalığı bazen hafif belirtilerle seyredebilirken, bazı vakalarda ağır seyrederek ölüme kadar götürebilecek komplikasyonlara yol açabilir. Vücut direncinin kırılmasına neden olur ve bu nedenle hastalık sırasında mikroorganizmalar nedeniyle iltihabi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu sorunlar arasında ağız iltihabı, orta kulak iltihabı, larenjit, zatürre, bronşit, beyin iltihabı ve menenjit gibi rahatsızlıklar sayılabilir.

Kızamığı tedavi edebilecek özel bir ilaç bulunmamaktadır. Hastaların döküntüsü ve nezlesi bitene kadar izole edilmeleri gerekir. Ateşin düşmesine kadar yatak istirahati önerilir. Ağız temizliğine dikkat edilmeli, şikayetlere bağlı olarak ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Kızamıkla birlikte başka rahatsızlıklar varsa, bunlara özel tedavi uygulanabilir. Hastada bakteriyel bir enfeksiyon olmadıkça antibiyotik tedavisi uygulanmamalıdır. Salgınlar sırasında çocukların kalabalık ortamlara girmesi engellenmelidir. Odaların ısısı 18-22 derece arasında tutulmalı ve beslenmelerinde A ve C vitamini içeren besinlere yer verilmelidir.

Kızamık, 3 yaşın altındaki çocuklarda, gebelerde ve yaşlılarda son derece tehlikelidir. Bu risk grubundaki kişilerde zatürre ile birlikte görülebilir ve ölüme yol açabilir. Bu nedenle, hastalığın aşı ile önlenmesi önemlidir. Zayıflatılmış canlı virüsle hazırlanan aşıların 15 aylık çocuklara yapılması gerekmektedir. Bağışıklık sistemi bozuk ve beslenme yetersizliği olan çocuklara 6 ay sonra destek aşı dozu yapılmalıdır. Salgın dönemlerinde 9 aydan büyük çocukların hepsine aşı yapılmalıdır. Bu uygulamadan sonra, 15 aylık olduklarında destek dozu yapılmalıdır.

Kızamık geçiren kişinin genel durumu kötüleşiyorsa, balgam çıkarmaya başladıysa, virüs kaynaklı zatürre geçiriyor olabilir. Döküntülerin olduğu dönemde uyku hali, huzursuzluk ve gerginlik varsa, sayıklama ve kasılma görülüyorsa beyin iltihabı geçirme olasılığı vardır. Hastalık sırasında duyma güçlüğü ve kulak ağrısı varsa, orta kulak iltihabı olabilir. Bu belirtilerin dikkate alınması ve mutlaka doktora başvurulması gerekmektedir.